W stary rok kie jesce na polu ćma było, a mroz siarcysty trzymoł rusali sie po placak i przysiółka kawalery i dorosłe chłopy. Starannie wysykowane stroje co bez cały rok co ka cas był to syli i zdobili, teroz łoblykali na siebie coby sie w pełnym dziadowskim rynśtunku na wsi pokozać .
I juz haj z pod jabranowa lecom chłopcy w górolskik łodzionkak z heligonkom i wakatym, a po placak słychaj już miarowe strzylani z batu. Tu i tam grupkami wycekujom jedyn na drugigo i kolorowo brygada zacyno roś w siłe. I zyd z walizom juz sie kludzi bez mostek, a zaś z pod lasa dwie macidule i deboł dzwonkiem na łogonie scyrko. Ej dziecyska już we wsi wiedzom ze sie ta w spokoju nie łobstojom a i młode dziywcynta cuły ze dziś dziadowski świynto na wsi i co ktoro panna to tego dnia łodwiydzono byś musi…
I rusyli! Przodkiem kapela dwie heligonki i wakat przed kapelom dwok pachołkow z batami! Z tyłu po kolei: Młody Pan pod rynke z kulawom Młodom Paniom, herszt co konie rownióćko noga w noge wiod! Konie wesoło porusowały grzywami z bibuły a wdy przebrani za nik byli mocne chłopy co cały Bozy dziyj dali rady skokać i tajcować na gazdowskik podworcak . Za koniami macidule w strzympatym przebraniu i pod maskami. Kozdo ze świjskom macherzynom, abo ze skorom z krolika nabitom sianym coby tak ktorego śpornego gazde do porządku wybiyrzmowaj kie bydzie trza!
Za macidulami nojstrasniyjse dlo dzieci i dziywek debły co młode panny porówały z izby i sadzami mazali. Jedyn deboł na cyrwono, a drugi na corno łoblecony, do drewnianyk masek rozyska barani przykryncone, a na głowie skora kosmato! Wela debłow ramie w ramie sła śmierć na bioło łoblecono w masce ze śpiciatom copkom i kłosom w rynce. Za śmierć wdy był przebrany chłop co był długii jako miesiąc a ciynki jako wypłata! A za tymi piekielnymi posłajcami sły nojwiynkse we wsi śpasowniki! Sami wybiyrani co kie na podworzec wleźli to nojwiynksego mruka do smiychu przywiedli… Mowa tu ło zydak i cygonak. Do tej fukcyje musiały byś wybrane chłopy znane z wesołego usposobiynio i daru umiejyntności w loniu wody. W duzyk cylindrak pod maskami culi sie uni jak w żywiole. Kaboty łobwiysone roznymi ździortami, gumiaki dziurawe słomom nabite, a wielki walizy pełne towaru na handel! Dali juz resta krocyła, paradnie przy dźwiynku baciarki. A to pudlorze gorkami dziurawymi łobwiysyni, a to cygonka w roznokolorowyk spodnicak śpetno jak niescynści, a to niedźwiedzie kudłate co sie całom drogom pasowały, a to kominiarcyk z kalydorzym i scotkom do wymiatanio kominow i kieśnaimi pełnymi sadze coby zodno dziywka we wsi tego dnia cysto nie chłodziła!
Muzyka grała łostre jako brzitwa polki, a uni z rana wleźli do piyrsego gazdy na podworzec, coby piyknie za kolyndować i łodprawić to starodowne widowisko, co go to kozdy z tyk chłopow mozna powiedziej z mlykiym matki wyssoł.
I tak cało banda na drodze sie ułożyła, a kozdy jus swoje miyjsce znoł i co mo robić, coby swojom role dobrze łodegrać wiedzioł. Muzykancio z młodom porom do podworca wleźli i u gospodarza do dźwiyrzi zakołatali. Gospodorz zadowolony ze to u niego piyrse dziady wystompiom wartko do dźwiyrzy lecioł i nie trza sie było wiela prosić coby do środka muzykantow puścił. W chałpie muzykancio za winsowali za grali kolynde, a ino sie miyndzy casie po izbie łobziyrali cy sie ta ka jaki młode dziywcynta nie kryjom. Pote pytali gazde na pole coby za łotrzymanom kolynde dziady mogły łodtojcyć swoje role ku upodobaniu ludzkimu i na uciechę.
Kie muzykanci nie wyńdom przed chałpe. A nie przytnom dziki polki. To tak kie byś iskre na prochy chynył i kolorowo bomba z ludzi nogle wybuchła. Puściły wodze górolskigo tymperamyntu i wesołości. Starodowno tradycja pradziadow jak by łobudzono niepowtarzalnym dźwiynkim heligonki nogle łozyła i przedstawiyni sie zacyno…
Piyrwyj konie wiedzione przez herszta łobleciały plac tak kie by herszt kcioł pokozaj gaździe jaki mo śiwoski. I dali musztruje konie a to w prawo a to w lewo i chip do gory i zaś ku kupie i zaś łod sie. A zydy wielkimi logami już plac mierzom i łod gazdy kcom kupowaj, abo za rozne dziadowiny zamiynić. I łotwirajom sie przepadziste walizy a we walizak cuda. A to kalisony, co jesce zabory pamiyntały, a to majtki po niebosce stryjnej co to na śtyry śtachety syroki były, a zaś spodnice dziurawe i boty bez zolowek… Coz, gazda sprzedaj nie kce ba ino gorzołke leje, to juz cygon ku niymu z kartami coby moze gazda ło swoje hyza zagroł w karty z cygonym . Gazda stawio plac a un swojom śpetnom cygonke… I juz gazda z cygonym gro a un znacone karty z rykowa dostaje, a jako moze cygani i chłopa bajtluje ze un łod śmiychu sie uniyś nimoze.
Miyndzy casie muzykancio co zwiad w chałpie zrobili na debły z mrugali ze ta dziywcynta sie w izbie kryjom. Jesce sie nie zdązyły z łobziyrać, a juz w śniegu lezały i sadzami całe zmazane. Niedzwiedzie sie po placu kulały i zadkami prały, coby ziymi było na urodzaj. Pudloż dziurawymi gorkami handlowoł, a śpetno cygonka już sie po gaździe wiysała jako ze jom w karty wygroł i teraz jom mo całowaj.
Ale nogle co to? Heligonki ucichły i konie prasły sobom ło ziym. Herszt kie nie skocy, a nie zacnie wołać. Konicki moje! Coz wom! Ratujcie moje konicki! I w tyn cos kojcom sie śpasy, a syćka lecom konie ratować. Cygon podkuw, cygonka na kolanak klyncy i ze strasnym lamyntym jakisik uroki łodcynio. Herszt z kadzidłym dołokoła goni kadzi, a jakisik cary pod nosym mrucy. Śmierć z deblami kryncom sie koło konickow coby wylatujące z nik dusycki do piekła porwać. Zyd starymi kalisonami na zadniom strone łobroconymi naciyro konie coby ik łozywić. Ale nogle muzykancio zacynajom grać, a konie jako by tom muzykom łozywione powstajom ze ziymie i ku scynśliwości całej bandy zacynajom tajcować i wywijać, a herszt z radości skoko i swojom porom siwoskow zaś sie paradzi… Przedstawiyni sie kojcy i muzykancio grajom „Za kolynde dziynkujymy„ coby podziynkować gospodorzowi ze ik na plac puścił i jako mog ugościł. Konicki sie piyknie wszystkim kłaniajom i cało wesoło familija idzie dali wsiom, coby i innyk uciesyć i swojom wesołosciom syćki smutki z podworca wygnać.
Do samego wiecora słysno muzyke i dzwonki co nimi konie zbyrcom, a starodawno tradycja zyje dali swoim zycim i przybacuje tyk co nom te bogatom tradycje przekozali.
Autor: Mariusz Kąkol "Maniek Maniek Harnaś"
Zdjecie: https://www.facebook.com/Prowdziwe Karpaty Świat Zacarowany